What is a yield curve or interest rate curve? (Dutch Item)

Met de yieldcurve of rentecurve wordt bedoeld de rente van de korte naar de lange rente. In een grafiek wordt op de X-As (horizontaal) de looptijden van de rentes weergegeven. Het begint met de of 3 maands rente en het eindigt op de X-As met de 30 jaars rente. Op de Y-as staat het rentepercentage.

Vaak komt de yieldcurve of de rentecurve ter sprake bij vermogensbeheer. Het gaat dan meestal over obligaties. Vaak staatsobligaties. Maar wat betekent dit eigenlijk? Waarvoor wordt de yieldcurve gebruikt? In dit artikel leggen we uit wat de yieldcurve precies is, hoe je deze curve interpreteert en waarvoor het wordt gebruikt.

1. Wat is een yieldcurve?
2. Waar wordt een yieldcurve voor gebruikt?
3. Welke soorten yieldcurve zijn er?
4. Zo gebruiken de banken de rentecurve/ yieldcurve
5. Welke factoren bepalen de rentestructuur?
6. Hoe interpreteer je een yieldcurve?

Wat is een yieldcurve of rentecurve?

De yieldcurve kent meerdere benamingen. Hij wordt ook wel rentecurve of rentegrafiek genoemd. Het is een  grafiek van de korte rente naar de lange rente. Vaak van staatsobligaties. In dat geval gaat het om de rendementen. Maar het komt ook ter sprake bij financieringen van bedrijven. Als je een keus moet maken voor een periode van de financiering is het een leidraad van hoe de rentetarieven per periode liggen.

Volgens het woordenboek betekent yield: opbrengst, productie, oogst, rendement. Het rendement op obligaties, inclusief de jaarlijkse rentebetalingen, de aankoopprijs en de tijd tot de afloop van de obligatie. Een obligatie  met een hoge rente zal meer waard worden op het moment dat de marktrente zakt. Een obligatie met een hoge rente zal minder waard worden op het moment dat de marktrente verder stijgt. Dus soort van tegengesteld. Dat klinkt ingewikkeld en dat is het ook.

In de grafiek wordt het verloop van de rente van 3 maanden (korte rente) tot 30 jaar (lange rente) weergegeven. De horizontale X as geeft de looptijd aan en de verticale Y-as het rentepercentage.

Waar wordt een yieldcurve voor gebruikt?

Om te bepalen wat de contante waarde van een bedrag in de toekomst waard zal zijn gebruikt men de yieldcurve. Dit is een korte uitleg voor eigenlijk iets heel ingewikkelds waar we in dit artikel niet dieper op in gaan. Wil je hier meer over weten? Neem dan gerust even vrijblijvend contact met mij op, dan leg ik het graag uit.

De twee elementen in de curve worden afgeleid van de rente van de Centrale Banken. Zij bepalen de hoogte van de korte rentes. Voor de Eurolanden is dit de ECB, maar indirect ook onze eigen Centrale Bank, De Nederlandse Bank (DNB). Wij hebben ook nog onze eigen staatsleningen, maar natuurlijk worden die ook afgeleid van de rente van de ECB. Maar soms hebben sommige Eurolanden een groter risico. Zoals 10 jaar geleden Griekenland en nog meer Zuid Europese landen. Dan krijg je meer rente, maar loop je wel een groter risico dat je je geld niet terugkrijgt als je in deze leningen investeert of belegt. Daarnaast zegt de rentecurve of yieldcurve iets over de renteverwachting van de markt.

Welke soorten yieldcurve zijn er?

Hoe langer de looptijd van de rente, hoe moeilijker het is om de toekomst in te schatten van deze rente en hoe hoger de vergoeding zou moeten zijn om te compenseren voor dit hogere risico. Hoe korter de looptijd, zoals binnen een jaar, hoe kleiner de kans op grote verschillen in deze rente ten opzichte van de huidige situatie.
In een ‘normale rentecurve’ is de korte rente het laagst en stijgt de rente naarmate de looptijd langer wordt. Die stijgende rente voor langere looptijden komt in principe omdat jaarlijks in ieder geval de inflatie gecompenseerd wordt en door onzekerheid over de toekomstige renteontwikkeling.

De componenten in de rentecurve zijn de reële rente, de inflatieverwachting en de renterisicopremie

We kennen de volgende yieldcurves:
1. De vlakke yieldcurve
2. De normale yieldcurve
3. De omgekeerde of inverse yieldcurve

De vlakke yieldcurve

Als de rentes van de verschillende looptijden ongeveer gelijk zijn, spreken we van een vlakke rentecurve. Je ziet een vrijwel gelijke horizontale lijn in de grafiek.

Voor de banken is dit geen gunstige rentegrafiek. Zij verdienen meestal geld aan het kort aantrekken van spaargelden en het uitzetten van gelden voor een langere periode, bijvoorbeeld door hypotheken met een lange vast rente. Een vlakke yieldcurve komt ook niet vaak voor, meestal is er een normale rentestructuur waarbij de lange rentes hoger zijn dan de korte rentes. Als een vlakke rentecurve weer naar een normale rentecurve gaan met lage korte rentes en hogere lange rentes is dat een teken dat de economie weer aantrekt na economische krimp, waarbij een vlakke yieldcurve of zelfs een inverse yieldcurve geen uitzondering is.

De normale yieldcurve

Een normale yieldcurve ontstaat als de markt verwacht dat er inflatoire druk zal optreden. De rente is naast compensatie voor het risico ook voor de geldontwaarding. Om te zorgen dat de koopkracht aan het einde van de looptijd gelijk is zal degene die het geld uitleent compensatie willen.
Als inflatie stijgt kun je minder kopen voor 1 euro dan voorheen. Daardoor is er dan een hogere rente nodig. Op dat moment worden er lang(er)lopende obligaties verkocht. Dit zorgt weer voor een daling van de koersen van de obligaties en een verhoging van de rentevergoedingen ten opzichte van de koers. Het effectief rendement, de rente, zal dus stijgen. In de grafiek zie je dat de lijn linksonder begint en rechtsboven eindigt.

De omgekeerde of inverse yieldcurve

Bij deze yieldcurve zie je dat de lijn in de grafiek linksboven begint en rechtsonder eindigt. Dat betekent dat de korte rente hoger is dan de lange rente. Dit is wel een uitzonderlijke situatie en duurt meestal niet zo heel lang. Een langere looptijd heeft meer risico’s waardoor de rente vaak hoger is. Een omgekeerde rentecurve zie je vaak als de economische onzekerheid toeneemt. Er worden in de nabije toekomst economisch zwaardere tijden verwacht.

Zo gebruiken de banken de rentecurve

Bij een normale rentecurve kunnen de banken geld verdienen aan deze rentecurve. Zij geven consumenten rente voor hun spaargeld. Dat geld lenen zij vervolgens tegen een hogere rente uit aan anderen. Het verschil tussen de korte rente, de lange rente minus de gemaakte kosten is de winst voor de bank. Als de korte rente hoger is dan de lange rente lijdt de bank dus verlies met een negatieve marge. Dat was van 2013 tot 2021 een groot probleem voor de banken.

Welke factoren bepalen de rentestructuur?

Er zijn veel factoren die de rentestructuur bepalen. We bespreken hier de drie belangrijkste:

1. De verwachtte ontwikkeling van de rente:
   Als er een rentestijging wordt verwacht kan de yieldcurve sneller gaan stijgen. Dit komt omdat langer lopende leningen worden verkocht door beleggers. Als men verwacht dat de rente zal dalen kan dat een vlakke of omgekeerde/ inverse yieldcurve tot gevolg hebben.
2. Liquiditeit:
   Door de grote liquiditeit wordt de korte rente lager. Hiermee wordt het inflatierisico namelijk ook beperkt.
3. Kredietwaardigheid:
   De uitgever van een obligatie is een debiteur. De kredietwaardigheid van de debiteur heeft invloed op een eventuele rente-opslag, (creditspread) die door de beleggers worden geëist. Nederland en Duitsland zijn landen die veiliger worden geacht dan bijvoorbeeld Griekenland. Griekenland zal daardoor waarschijnlijk een hogere rente moeten betalen voor hun staatsobligaties dan Nederland.

Hoe interpreteer je een yieldcurve?

Een rentecurve is echt een momentopname. Wat je vandaag ziet kan morgen weer heel anders zijn. Maar heel snel zal een rentecurve geen grote veranderingen laten zien. Het is niet zoals bij valutakoersen. Deskundigen kijken naar de ontwikkeling van de curve en anticiperen daarop met hun beleggingen en investeringen.
Als ondernemer kun je de yieldcurve gebruiken om een gevoel te krijgen van de economische ontwikkeling van de markt. Met een omgekeerde yieldcurve is de verwachting dat er economisch zware tijden aankomen. Vaak hebben we daarna te maken met een vlakke yieldcurve waarbij je ziet dat de economie weer langzaam aantrekt. Is de yieldcurve stijl met een lage korte rente en een hoge lange rente, dan zitten we in een groeiende economie met redelijk normale rentestanden.

---